Radyasyonun canlılar üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir?
Yüksek dozda radyasyona maruz kalmış bireylerde görülebilecek baslıca hastalıklar şunlardır: Kanda ve kan yapan organlarda tahribat (anemi, lösemi), ciltte ateş yanığını andıran yaralar, gözde katarakt, kısırlık, kanser ve kalıtımsal bozukluklar.
Radyasyonun kişiler üzerindeki etkileri nelerdir?
Yüksek radyoaktiviteye maruz kalma radyasyon hastalığına neden olarak; mide bulantısı, yorgunluk, kusma, ishal, saç dökülmesi, kan kaybı, ağız ve boğazda yaralar, iltihaplar ve enerji kaybı gibi belirtilere sebep olur. Tüm vücudun radyasyona maruz kalmasından 5-10 dakika içerisinde ilk belirtiler ortaya çıkar.
Radyasyonun hücrelere etkisi nelerdir?
Radyasyonun DNA'ya direkt etki etmeden, vücut içerisinde moleküllerle etkileşime geçerek bu molekülleri iyonize etmesi ve serbest radikaller oluşturmasıdır. Oluşan bu reaktif serbest radikallerin DNA'yı etkilemesi endirekt etki olarak tanımlanmaktadır.
Radyasyon hücrelerde ne tür bir ölüme yol açar?
Özellikle küçük matür lenfositlerde olduğu gibi hücreler radyasyona maruz kaldığında, sitoplazmik organellerin bütünlüğü korunurken elektrolit dengesindeki bozukluğa bağlı olarak gelişen hücre membranındaki değişiklikler nedeniyle hücre parçalanır ve büzüşürek “interfaz ölümü” denilen hücre ölümü gerçekleşir (1).
Radyasyonun sebep olduğu rahatsızlıklar nelerdir?
Radyoaktif maddeler vücutta tüm organları etkiler ama özellikle hızlı çoğalan hücreler radyasyona hemen cevap verirler. Örneğin deride kızarıklık, ülserasyon, üreme hücrelerinde sterilizasyon, gözde katarakt, saçlı deride saç dökülmesi, bağırsaklarda ishal ve bulantı bu reaksiyonlara birer örnektir.
Radyasyonun çevreye verdiği zararlar nelerdir?
Özellikle son yıllarda çevreye rastgele atılan radyoaktif atıklar insan, hayvan ve bitki gibi tüm canlıların sağlığını etkileyerek çevreyi ve ekolojik dengeyi bozmaktadır. Ayrıca radyasyon canlılarda genetik mutasyonlara ya da vücutta kalıcı deformasyonlara yol açabilir.
Radyasyon insana neden zarar verir?
İyonlaşabilen elektromanyetik radyasyonları, hücrenin materyali olan DNA'yı parçalayacak kadar enerji taşımaktadır. DNA'nın zarar görmesi ise hücreleri öldürmektedir. Bunun sonucunda doku zarar görür. DNA'da çok az bir zedelenme, kansere yol açabilecek kalıcı değişiklere sebep olur.